آئين كار برداشت نگهداري و حمل و نقل قارچهاي تازه خوراكي پرورشي
1– هدف
هدف از تدوين اين آئين كار ارائه روشها و نكاتي است كه رعايت آن در برداشت , آماده كردن , درجهبندي , بستهبندي , نگهداري و حمل و نقل قارچهاي تازه خوراكي پرورشي ” براي حفظ كيفيت آن ” توصيه ميشود .
2– دامنه كاربرد
اين آئين كار در مورد انواع فعلي قارچهاي خوراكي توليد شده در ايران نظير صدفي 1 و دگمهاي 2 كه براي مصرف تازه و يا فرآيند صنعتي مورد استفاده قرار ميگيرند , كاربرد دارد .
3– برداشت
قارچهاي پرورش يافته را با توجه به شرايط كاشت و كيفيت مورد نظر در مراحل مختلف رشد برداشت ميكنند . چون بافت پايه قارچها در مقايسه با كلاهك لطافت كمتري دارد هر چه پايه كوتاهتر باشد قارچ مطلوبتر خواهد بود .
3-1- برداشت قارچ دگمهاي :
چون غشا زير كلاهك قارچهاي دگمهاي در صورت تأخير در برداشت باز ميشود و به اين ترتيب كيفيت محصول كاهش مييابد زمان برداشت بايد هنگامي باشد كه لاملها ظاهر نشده و ارتفاع پايه كمتر از قطر كلاهك باشد .
3-2- برداشت قارچ صدفي :
در مورد قارچهاي صدفي بهترين موقع برداشت هنگامي است كه قطر سطح كلاهك حدود ده سانتيمتر بوده و پايه حتيالمقدور از يك سانتيمتر تجاوز نكندد 3
4– آماده كردن براي بستهبندي
منظور از آماده كردن براي بستهبندي : پاك كردن قارچ , قطع قسمت اضافي پايه , و در صورت لزوم جور كردن آن ميباشد .
4-1- پاك كردن :
در صورتيكه بر روي سطح قارچهاي برداشت شده يا پايه آن موادي از قبيل بقاياي محيط كشت وجود داشته باشد بايد آنرا تميز نمود .
4-1-1- براي پاك كردن معمولا از اسفنج نرم با رطوبت كم استفاده ميشود تا فشار وارده آسيبي به قارچ وارد نكند . اين عمل بايد به نحوي انجام گيرد كه رطوبت بر روي سطح قارچ باقي نماند زيرا كه باقي ماندن رطوبت باعث تغيير رنگ يا ايجاد لكه يا لزج شدن ميشود .
4-1-2- در صورت لزوم ميتوان قارچها را شستشو نمود . بشرط آنكه در عرض مدت چند دقيقه پس از شستشو با جذب كنندههاي اسفنجي آنها را خشك كرد . استفاده از جريان هوا همراه با فشار به علت كمكي كه به پلاسيدگي قارچها ميكند براي خشك كردن آنها مناسب نميباشد .
4-2- بريدن قسمت اضافي پايه :
اگر پايه قارچ بيش از مقادير گفته شده در بندهاي 3-1 و 3-2 در همين آئين كار باشد بايد مقادير اضافي را با يك چاقوي تيز از عرض بريد .
4-3- جور كردن :
پس از طي مراحل فوق در صورتيكه جور كردن قارچ از لحاظ اندازه , رقم , رنگ 4 يا هر عامل ديگر مورد نظر باشد , قبل از بستهبندي ميتواند انجام گيرد .
5– درجه بندي
در صورتي كه مقصود صادرات بوده و كشور خريدار خواستار درجه بندي آن باشد , قارچها را بايد مطابق با استاندارد كشور خريدار درجه بندي نمود .
يادآوري – درجه بندي قارچ بايد قبل از بسته بندي انجام گيرد .
6– بسته بندي
6-1- بسته بندي استاندارد :
قارچها را بايد مطابق با استاندارد ملي ايران به شماره 1627 سال 1367 ويژگيهاي قارچهاي تازه خوراكي پرورشي ( تجديد نظر ) بسته بندي نمود .
6-2- بسته بندي صادراتي
در صورتيكه بسته بندي براي صادرات باشد ميتوان مطابق با استاندارد كشور خريدار عمل نمود .
6-3- مواد بسته بندي :
موادي كه براي بسته بندي بكار ميروند بايد نو , تميز , عاري از بو و به ترتيبي تهيه شده باشند كه هيچ گونه تأثير منفي بر روي كيفيت محصول نداشته باشند .
6-4- استحكام جدارهها :
جدارههاي بسته بايد در حد امكان سخت و محكم باشند .
6-5- چگونگي پر كردن بسته :
قارچها را بايد طوري در بسته قرار داد كه حتيالمقدور فاصله خالي بين آنها وجود نداشته باشد و در عين حال فشرده هم نباشند . زيرا در صورت وجود فاصله حركات ناشي از حمل و نقل سبب سائيدگي آنها ميشود و فشردگي زياد نيز موجب شكستن يا لهيدگي آنها ميگردد .
7– انبار كردن
7-1- شرايط عمومي :
قارچهاي خوراكي در مقايسه با ساير محصولات , يكي از حساسترين توليدات باغباني ميباشند .
قارچها را بايد حتيالامكان بلافاصله پس از برداشت مصرف نمود و فقط در شرايط خاص در انبار نگهداري كرد . چنانچه انتقال يا نگهداري قارچهاي خوراكي پرورشي مورد نظر باشد , خنك كردن مقدماتي محصول بلافاصله پس از برداشت و قبل از بسته بندي در دماي بين دو تا چهار درجه سلسيوس , توصيه ميشود .
7-2- دماي نگهداري
دما بستگي به طول دوره نگهداري و مدت حمل و نقل دارد . قارچها را ميتوان به مدت 4 الي 5 روز در دماي 2 درجه سلسيوس و به مدت 2 الي 3 روز در دماي 5 درجه سلسيوس نگهداري كرد .
7-3- رطوبت نسبي
رطوبت نسبي مناسب براي قارچ نود درصد ميباشد . رطوبت نسبي بالاتر از نود درصد ممكن است باعث ايجاد شبنم گردد كه منتج به تغيير رنگ و لزج شدن قارچ ميشود . در رطوبت نسبي كمتر از نود درصد قارچها پلاسيده شده , قابليت ارتجاعي خود را از دست ميدهند .
7-3-1- رطوبت نسبي لازم را ميتوان بوسيله پوشانيدن مظروف قارچهائي كه نگهداري يا حمل و نقل ميشوند , با ورقه نازك سوراخدار يا ورقههاي پلاستيكي 5 كه قابليت كش آمدن داشته و داراي خلل و فرج كافي باشند , بدست آورد , به اين ترتيب پلاسيدگي به تأخير افتاده و از ايجاد شبنم جلوگيري ميشود .
8– نحوه نگهداري
بستهها بايد بر روي پالت قرار گرفته و در داخل اتاق سرد گذاشته شوند . بستهها بايد مطابق اصول بسته بندي بر روي هم قرار گيرند . گردش زياد جريان هوا باعث تسريع در كاهش رطوبت شده و بدين ترتيب از كيفيت محصول كاسته ميشود . در صورتيكه حمل و نقل قارچها به مسافت بسيار دور مورد نظر باشد , بايد تا موقعيكه دماي آن به حد مطلوب برسد , آنها را در داخل اتاقهاي سرد , نگهداري نمود و سپس آنها را در داخل وسايل نقليه سردخانهدار گذاشته و به مقاصد مورد نظر حمل كرد .
9– بارگيري و حمل و نقل
9-1- وسايل حمل و نقل :
چون در طول انتقال عمليات سرد كردن بايد تداوم داشته باشد , لذا بايد از وسايل نقليهاي استفاده شود كه بتواند دماي مطلوب را حتيالامكان در طي حمل و نقل حفظ نمايد مثلا واگنهائي كه با يخ , يا كاميونها و واگنهائي كه با تجهيزات سرمازا خنك ميشوند .
9-2- تجهيزات خنك كننده :
تجهيزات خنك كننده وسايل حمل و نقل بايد در وضع فني مناسبي باشند به عنوان مثال : پنكهها بايد در حال كار كردن باشند , مجاري و آبروهاي موجود در واگنهائي كه با يخ خنك ميشوند , بايد باز باشند .
9-3- بارگيري :
جعبههاي چوبي يا مقوائي حاوي قارچهاي خوراكي بايد طوري در وسايل نقليه چيده شوند كه بين آنها فضاي خالي وجود نداشته باشد تا در هنگام حمل و نقل از حركت و تكان خوردن بستهها جلوگيري شود . چنانچه بين بستهها فضاي خالي باقي بماند , بايد آنرا با جعبههاي خالي پر كرد .
9-4- يخگيري :
مخازن يخ واگنهائي كه با يخ خنك ميشوند بايد بلافاصله بعد از بارگيري به اندازه گنجايش خود از يخ پر شوند .
9-4-1- چنانچه در نتيجه گرماي هوا يا طولاني شدن مدت حمل و نقل , يخ موجود در واگنها ذوب شود , در ايستگاههاي بين راه بايد مخزن يخ را دوباره از يخ پر كرد تا اطمينان حاصل شود كه كاميونها با حداقل يك سوم ميزان يخ مخزن به مقصد ميرسند .
9-5- حمل و نقل :
مسير كاميونهاي حامل قارچ را بايد طوري انتخاب كرد كه مدت حمل و تكانهاي ناشي از ناهمواري راه در حداقل ممكن باشد .
10– عمليات ضروري در موقع ورود
بعد از تخليه بار , يا بايد عمل خنك كردن همچنان ادامه يابد يا اينكه هر چه زودتر قارچها را مصرف يا فرآيند نمود .